tuyến đường hơn 10km từ chân lên đỉnh núi – nơi cao nhất của “cánh cung Ngân Sơn” lừng danh – quanh co như muốn móc ruột người ta ra, nhưng càng lên cao sơn kỳ thủy tú càng trải ra vút tầm mắt.
Như lạc vào cõi thần tiên, mọi người nhớ ra cái ý “vô sự tiểu thần tiên” ở đời, để rồi hít căng lồng ngực, ngả nghiêng trước gió lộng bay người.
Chúng tôi đi mải miết trong các rừng cổ thụ phủ đầy rêu. Có cảm giác như mỗi thân cây là một kho tàng, một cuốn lịch biên niên của mấy trăm năm băng giá, nắng nỏ, phong ba bão táp. tất cả gọt mài vào ấy. Cảm giác mỗi cái cây nghều ngào thân cành kia đều là một con thú đầy lông lá sắp dancing nhót, hí tếu đối với khách lãng du.
những nhà kỹ thuật gọi ấy là “rừng rêu”, rừng của khí hậu ôn đới. Cây nào cũng mềm mụp rêu, cành lá la đà, không sao hớn hở nổi trước sự gào rít của gió và băng tuyết. các cây trúc cũng chỉ cao độ hai gang tay mọc kín các đỉnh núi, lác đác có vài cây đen đúa, gầy guộc như vừa móc dưới đáy đại dương đầy rong rêu lên. Mỗi lúc gió về, tiếng ầm ào từ ngàn cây vọng lại, rừng trúc lùn lại ngả nghiêng, uốn lượn.
Cây nào còn sống, còn trụ vững trước gió cả và rét mướt đóng băng, cây đó chính là một vị anh hùng Phia Oắc.
những cổ thụ cây lan man rêu, mốc, cây ký sinh đứng giữa rừng trúc xanh xanh tím tím trong nắng chiều lạnh buốt. dưới xa xôi hàng chục cây số, thu vào tầm mắt là trùng trùng rừng núi. Rừng dày lắm, lớp lang, thâm u.
những thảm rêu dày cả gang tay, trải dài như bất tận, êm ái tới mức người nào cũng muốn “ngả mình bên liếp cỏ ngủ ngon lành”…
bao lăm kỳ hoa dị thảo kia sở dĩ có tại Phia Oắc là bởi tiểu vùng khí hậu vô cùng độc đáo nơi này. Nhiều năm cả nước ko nơi nào có mưa tuyết thì chỉ một mình Phia Oắc có. Băng tuyết giết chết nhiều thảm thực vật tuy nhiên cũng nhuận sắc cho các bảo vật thiên nhiên.
đấy cũng là lý do để từ gần một thế kỷ trước người Pháp đã khai phá và tôn vinh giá trị của Phia Oắc. những khu nhà nghỉ dưỡng cuối tuần, các biệt thự xây bằng đá tảng, hệ thống hầm lò khai quặng xuyên sơn dài nhiều cây số.
Khu nhà đỏ vẫn đứng uy nghi, có cảm giác bây giờ chỉ cần thu vén là các vị bá tước nào ấy từ trời Âu có thể nhắm nháp vẻ đẹp, sự trong sạch của miền đất thượng đế đánh rơi này.
kế bên các khu villa là hệ thống rừng già, các rặng thông cổ thụ, vòng gốc hai ba người ôm chưa kín. Thông đó là cụ là kỵ của xứ ngàn thông Đà Lạt hay đất tơ tưởng thông reo Tam Đảo. Lưng chừng núi, khu sĩ quan Pháp dựng lâu đài sinh sống, thuận nguồn nước, thuận cả bố phòng.
Đặc biệt, dân cày những xã dưới chân núi còn choáng váng khi nhận ra: cả Phia Oắc độc nhất hõm núi ấy quanh năm không bao giờ quá lạnh hay quá nóng. Mỗi khi đàn trâu thả bán hoang dã của bà con người Dao bị băng tuyết đỉnh núi hay chiếc hot nồng của chân núi hành tội, đều tự động lên khu biệt thự hoang mà sống.
Nhiều bà con người Dao và nhiều doanh nghiệp đã tận dụng khí hậu lý tưởng này để nuôi cá hồi. Bốn năm qua, đàn cá hồi khu vực Phia Oắc sau lúc vượt ngàn trùng trong khoảng nước ngoài sang Cao Bằng đã tăng trưởng rất khả quan.
Là chốn “rừng vàng, núi bạc” theo đúng nghĩa đen, Phia Oắc còn là nơi khởi nguồn năm con sông to trong khu vực, trong đó có sông Bằng – sông Hiến. Nước trong khoảng những núi sông của khu rừng đặc dụng Phia Oắc dồi dào đến mức đủ để người Pháp vun đắp nhà máy thủy điện…
Hệ thống hầm lò đào quặng đứng tại giác độ nào ấy cũng là các di tích đáng thăm quan, nghiên cứu, thậm chí có thể thu dọn để đưa vào khai thác du lịch.
Đúng là một nơi tiên giới, giả dụ chúng ta biết khai thác và tôn vinh xứng tầm.