Cùng chứng kiến bao thăng trầm lịch sử của mảnh đất thông reo, Hồ Xuân Hương – trái tim của thành phố Đà Lạt – trước kia vốn là vùng đầm lầy rậm rạp cỏ lác để dệt chiếu và những ruộng lúa của người Lạch, sống ven dòng Đa Lạch (nay gọi là suối Camly).
Trong thời kỳ vun đắp thành phố Đà Lạt, năm 1919, dòng suối được những kỹ sư người Pháp và Việt Nam ngăn lại, xây một đập nước từ nhà hàng Thủy Tạ đến gần ngã tư tuyến phố Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Thái Học, Đinh Tiên Hoàng, tạo nên hồ nhân tạo tuyệt đẹp. Thủa đấy, hồ có chiếc tên gọi Pháp là Grand Lac (hồ Lớn), nhưng sau này vào năm 1953 hồ được đổi tên gọi thành Xuân Hương.
Hồ Xuân Hương có chu vi trên 5 km, bao phủ phần diện tích lên đến 38 ha. hè phố rộng rãi được vun đắp quanh hồ đối với những rặng liễu và hoa mai anh đào sôi động vào mùa xuân. Mọi tuyến phố khắp Đà Lạt đều đổ về Hồ Xuân Hương. xung quanh hồ là nhánh rẽ sang nhà ga cũ Đà Lạt, tuyến đường lên nhà thờ con Gà nổi danh hay dinh vua Bảo Đại cùng khu chợ tấp nập Đà Lạt. Vườn hoa đô thị đối với rất nhiều những loài hoa đẹp cũng nằm trên các con phố ven hồ. Đây cũng là tuyến phố đạp xe tập thể thao của những người dân Đà Lạt lúc đi một vòng hồ cũng mất hơn một tiếng đồng hồ.
Hồ Xuân Hương là điểm hứa của thành thị ngàn hoa. Có vô cùng nhiều khách sạn và quán cafe đối với góc nhìn lãng mạn ra cảnh hồ thơ mộng. Vào những ngày đẹp trời ánh nắng chan hòa, khuôn mặt hồ là một tấm gương bình lặng phản chiếu bầu trời xanh biếc, những gợn sóng lăn tăn âu yếm. Vào ngày mưa, khuôn mặt nước hồ lại đỏ một màu phù xa. Hồ Xuân Hương buổi sớm là những mảng mây bảng lảng xà thấp tới mặt nước, tạo ko gian hư hư thực thực. Ban đêm là màn khói sương liêu trai, mờ mờ ảo ảo. trong khoảng trên cao, giữa màu xanh của cây cỏ là Hồ Xuân Hương âu yếm soi bóng mây trời.
ai đến Đà Lạt cũng đi qua Hồ Xuân Hương, ấy không chỉ là một thắng cảnh lộng lẫy mà còn rất nên thơ trữ tình. Hồ là điểm hẹn của những cặp người yêu thành thị, là điểm chụp ảnh cưới lãng mạn và là nơi chứng kiến nhiều mối tình thơ mộng.
Cùng với các rừng thông bạt ngàn, thung lũng ái tình, Hồ Xuân Hương mang lại cho những nhà thơ niềm cảm hứng thi ca vô tận.