với diện tích hơn 3.000ha, nằm trải rộng trên khu vực 7 xã: Gia Hưng, Liên Sơn, Gia Hoà, Gia Lập, Gia Tân, Gia Thanh và cốt yếu ở xã Gia Vân của huyện Gia Viễn, Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất khu vực Bắc Bộ. Nơi đây giống như một bức tranh thủy mặc đối với những khối núi đá vôi ngày đêm soi bóng xuống khuôn mặt nước trong xanh. Quần thể núi đá vôi tại đây được gọi họ và tên tùy theo dạng hình đặc thù của mỗi khối núi như: núi Hoàng Quyển, núi Hòm Sách, núi Đá Bàn, núi Mèo Cào, núi cô giáo Tiên,… Trong lòng những núi đá này là 32 hang động khoác trên mình vẻ đẹp đặc trưng như: hang Cá, hang Bóng, hang Rùa, hang Chanh, hang Thung Dơi…, Đặc biệt, trên các vách núi khắc những dáng hình kỳ thú như: hình người cổ đại một tay nhấc rìu, tay kia cầm cung tên; một nhóm người cầm tay nhau cùng khiêu vũ múa… Một điều kỳ diệu là bình thường du khách sẽ ko trông thấy các hình ảnh này nhưng nếu tưới nước lên đá thì các hình ảnh đó sẽ hiện ra rõ rệt.Vân Long còn được khách du lịch nếu “vịnh ko sóng” bởi lúc đi thuyền trong khu bảo tồn sẽ thấy mặt nước phẳng lặng như một tấm gương.
Hệ sinh thái rừng ở Vân Long rất đa dạng đối với khoảng 722 loài thực vật, trong đấy có 687 loài thực vật bậc cao có mạch, 35 loài thực vật thủy sinh, đặc biệt có 8 loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam (kiềng, lát hoa, tuế lá rộng, cốt toái bổi, sắng, bách bộ, mã tiền, hoa tán); 39 loài động vật, trong đấy có 12 loài thú quý (gấu ngựa, sơn dương, ô shin lớn, khỉ mặt đỏ, cầy vằn, báo gấm, báo hoa mai…, đặc biệt là voọc quần xà lỏn trắng); 38 loài ếch, kém chất lượng, bò sát, trong đó có 9 loài bò sát được ghi trong sách đỏ Việt Nam (rắn hổ chúa, kỳ đà hoa, trăn đất, rắn ráo trâu, rắn sọc đầu đỏ); 100 loài chim. Vào mùa khô, Vân Long còn là địa điểm trú đông của nhiều loài chim di trú trong khoảng phương bắc như: đại bàng Bonelli, diệc xám, cò ngàng to, mồng két, cò bợ, cò trắng, vạc…
Cùng với khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, Vân Long còn có nhiều di tích lịch sử, văn hóa có trị giá như: chùa và động Địch Lộng, động Hoa Lư, đền thờ Vua Đinh Tiên Hoàng, đền thờ Đức Thánh Nguyễn… cùng bản sắc văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân cư khu vực đồng bằng sông Hồng. bởi thế, Vân Long hội đủ những yếu tố để tăng trưởng du lịch cộng đồng.
từ đầu năm 2005, với sự trợ giúp của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Ninh Bình, xã Gia Vân – nơi định cư của hơn 5.300 nhân khẩu, đã đi đi đầu trong việc triển khai mô hình du lịch dựa vào cộng đồng ở Vân Long. Theo đó, kế bên những nghề kiếm sống chính là trồng lúa nước, hoa màu, chăn nuôi gia súc, gia cầm, người dân nơi đây còn làm càng thêm nghề phụ phân phối dịch vụ du lịch, từ tổ chức đón tiếp tới giới thiệu, truyền bá những trị giá thiên nhiên, văn hoá đặc sắc của địa phương đến du khách. vì vậy, du khách lúc đến đây, ngoài dịp được trải nghiệm những sinh hoạt hàng ngày cùng người dân bản địa như: đi chợ, nấu bếp, xay lúa, giã gạo, cuốc đất, tát nước bằng gầu sòng, gầu dây, đựng vó, móc cua ở bờ ruộng, đánh dậm, ngủ trong nhà cổ sườn gỗ, nền đất…, còn có cơ hội tham dự tour du lịch bằng xe trâu, xe bò để tham quan khung cảnh làng quê Bắc Bộ, ngồi thuyền nan chiêm ngưỡng vẻ đẹp núi sông hữu tình trong khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long…
hiện nay, xã Gia Vân đang tăng trưởng mô hình này trên khuôn khổ rộng nhằm khai thác tối ưu tiềm năng, thế mạnh du lịch của địa phương. Bước đầu, chính quyền xã đã thực hành tốt công tác đảm bảo an ninh quy trình, vệ sinh môi trường; kết hợp với Phòng nghiệp vụ Du lịch, Trung tâm thúc đẩy du lịch tỉnh Ninh Bình tổ chức các lớp tập huấn về kiến thức du lịch, văn hóa xử sự với du khách cho người dân; phối hợp đối với các doanh nghiệp lữ hành tổ chức thúc đẩy, quảng bá du lịch địa phương. không những thế, Hội người già đi đầu trong phong trào trồng cây xanh, cây cảnh để tạo cảnh quan môi mái trường du lịch xanh, sạch, đẹp…
đối với hình thức làm du lịch tương đối mới mẻ của chính quyền và người dân xã Gia Vân, trong tương lai, Vân Long sẽ trở thành điểm tới du lịch sinh thái, cộng đồng điển hình tại Ninh Bình./.